With love
Poradnik: Jak chronić się przed burzami w górach?
Doskonale pamiętam burze, które przechodziły przez Grybów, gdy byłam mała. W oknie, za którym szalał żywioł, stała gromnica i święty obrazek, które miały uchronić dom przez nieszczęściem. Z kolei babcia, dzierżąc w dłoniach różaniec, chowała się na klatce schodowej, z dala od elektryczności, która i tak była wyłączona. Zwykle w takich okolicznościach przyrody po prostu wywalało nam korki. Ciągle mam w głowie fluorescencyjny kolor przesuwanych w babcinych rękach paciorków, które kontrastowały z panującą wokół ciemnością. I choć dzisiaj w moc modlitwy już nie wierzę, wiem, że istnieje coś, co znacznie lepiej chroni przed zagrożeniami ze strony Natury: strach.
Mamy lato, a jak lato, to i sezon na burze. Spośród ogromnej liczby porażeń piorunem w swojej historii TOPR odnotowało ponad 20 przypadków śmiertelnych. Jak myślisz, ile z nich skończyło się tragicznie, bo komuś wydawało się, że burza jest jeszcze daleko, albo że przejdzie bokiem? Co roku od porażenia piorunem giną lub uszczerbku na zdrowiu doznają ludzie, których burza zastała w środku lasu lub w dolinie, a więc tam, gdzie teoretycznie powinno być bezpieczniej. Problem w tym, że „bezpieczniej” w słowniku Natury nie istnieje, a wyładowania atmosferyczne mogą zdarzyć się właściwie wszędzie. Jak się przed nimi chronić?
Przed wyjściem na szlak
Burze nie pojawiają się niespodziewanie. Istnieje cały szereg symptomów, które sygnalizują jej nadejście i na które warto zwracać uwagę wybierając się na wycieczkę w góry. Absolutnie pewna metoda określania, kiedy i gdzie wystąpi burza oraz jak długo potrwa nie istnieje, jednak podstawowa wiedza na temat tego zjawiska z dużą dozą prawdopodobieństwa pozwala określić, kiedy ze szlaku warto zawrócić, by nie narażać się na niebezpieczeństwo. W góry najlepiej wyjść wcześnie rano, aby ominąć okolice szczytów w godzinach, w których najczęściej pojawiają się burze. Podczas burzy gwałtownie może spaść temperatura. Warto to wziąć pod uwagę pakując plecak.
Zwróć uwagę na aktualne komunikaty pogodowe, a zwłaszcza na określenia takie jak: front burzowy, burza termiczna, front zimny/chłodny. Głównym typem chmur występujących w obrębie tego frontu jest cumulonimbus, czyli bardzo rozbudowany rodzaj chmur, które mają wysokość od kilku do kilkunastu kilometrów. Najczęściej przypominają kowadło, grzyb atomowy lub kalafior, a ich wierzchołek jest zwykle spłaszczony i gładki. Chmury tego rodzaju mogą być źródłem gwałtownych opadów deszczu, śniegu lub gradu, którym często towarzyszą wyładowania elektryczne. Cumulonimbus wygląda tak:
W Internecie dostępne są mapy, na których na bieżąco obserwować można przemieszczanie się frontów burzowych oraz intensywność wyładowań atmosferycznych. Jednym z ciekawszych projektów jest Sieć Obserwatorów Burz, rozwijająca się, ogólnopolska siatka osób, które na bieżąco informują o gwałtownych zjawiskach atmosferycznych. Na stronie Fundacji zamówić można również przewodnik, liczący sobie 32 strony, który prezentuje podstawową wiedzę o burzach. Pogodę w Tatrach monitoruje na Facebooku portal Polskie góry.
Obserwuj pogodę na bieżąco i zwracaj uwagę na sygnały, takie jak parne powietrze, wypiętrzanie się chmur kłębiastych, dobiegające z oddali dźwięki burzy. Jeśli od błyskawicy do uderzenia pioruna upływa mniej, niż 10 sekund, burza jest niepokojąco blisko i jak najszybciej trzeba podjąć środki ostrożności.
Powietrze nasycone ładunkiem elektrycznym jest poważnym zagrożeniem dla życia. Uderzenie pioruna, który z dużym prawdopodobieństwem gdzieś bardzo blisko uderzy, zwiastuje nastroszenie włosów, lekkie trzaski, brzęczenie i ogniki św. Elma na sterczących przedmiotach, zwłaszcza metalowych. Wyładowaniom tym mogą towarzyszyć bardzo ciche dźwięki w postaci syczenia lub świstu, a czasem może być to głośny gwizd. To ostatnie ostrzeżenie od Natury.
O włosach, które stają dęba na skutek obecności ładunków elektrycznych w powietrzu, zrobiło się w mediach głośno kilka lat temu, kiedy pewien Amerykanin, Michael McQuilken, wrzucił na swojego bloga stare zdjęcie, na którym on i jego brat radośnie uśmiechają się, nie mając zielonego pojęcia o czyhającym na nich niebezpieczeństwie. McQuilken pisząc o tamtej sytuacji wspomina, że kiedy uniósł do góry dłoń z obrączką, którą wówczas nosił, zaczęła ona głośno brzęczeć. Chwilę później grupa młodych ludzi zaczęła schodzić w dół, ponieważ gwałtownie spadła temperatura i zaczął padać grad. Wtedy uderzył piorun. McQuilken opisuje błyskawicę jako najjaśniejsze światło, jakie kiedykolwiek widział, porównywalne do światła, które powstaje przy spawaniu. Kilka sekund później rozległ się ogłuszający grzmot, a 18-letni wtedy chłopak zorientował się, że jego młodszy brat został porażony piorunem – upadł na ziemię, a z jego pleców unosił się dym. Chłopiec trafił do szpitala, ponieważ doznał oparzeń trzeciego stopnia, ale udało mu się przeżyć.
Jeżeli burza zastanie Cię na szlaku
Jeżeli mimo wszystko nie udało Ci się uciec przed burzą i znalazłeś się w jej zasięgu, pamiętaj o kilku, bardzo ważnych rzeczach.
Najlepszą ochroną są z zasady wnętrza budynków z instalacją odgromową, budowle o konstrukcji stalowej, baraki z dachem czy ściankami z blachy oraz pojazdy z metalową karoserią (samochody, autobusy, wagony, kabiny kolejek górskich). Względne bezpieczeństwo dają wnętrza budynków, np. schronisk, nawet bez instalacji odgromowej – wtedy najlepiej znajdować się na środku sali, nie przy otwartych oknach i drzwiach, nie dotykać żadnych rur instalacji wodociągowej, gazowej, centralnego ogrzewania i przewodów elektrycznych. Stosunkowo bezpieczne są również stanowiska pod przęsłami kolei linowych i wyciągów, jednak z dala od podpór. Podobnie miejsca pod dużymi mostami, lecz nie w bezpośredniej bliskości filarów i przyczółków.
Jeżeli w pobliżu brak bezpiecznego schronienia, unikaj szczytów i grani, niezabezpieczonych wież widokowych, skraju lasu z wysokim drzewostanem i skupisk stojących, zwłaszcza pojedynczych drzew. Szukaj schronienia tam, gdzie istnieje mniejsze prawdopodobieństwo uderzenia pioruna: we wklęsłościach terenu (niecka, wąwóz, nisza, jaskinia) lub w gęstym lesie (jednak nie tam, gdzie rosną drzewa wyższe, niż inne). Jeżeli burza zastanie Cię wysoko w górach, przykucnij, najlepiej stając na plecaku, aby dodatkowo odizolować się od podłoża. Ludzi zabija napięcie krokowe (różnica potencjałów dwóch punktów podłoża odległych od siebie o długość kroku) – aby je zniwelować należy złączyć stopy i trzymać kolana razem. Nie wolno przeczekiwać burzy w okolicach żlebów, cieków wodnych i metalowych elementów asekuracyjnych, np. łańcuchów i drabin. Jeżeli wybrałeś się w góry większą grupą, w trakcie burzy jej członkowie powinni się rozdzielić – każdy chroni się indywidualnie.
Przemierzanie szlaków podczas burzy mogą poważnie utrudnić gwałtowne opady deszczu i gradu, które powodują, że szlaki stają się bardzo śliskie. Uciekając przed burzą należy zachować ostrożność i stalowe nerwy. Powodem śmierci wcale nie musi być porażenie piorunem. Kilka lat temu w Tatrach turystka zbiegając z okolic Czarnego Stawu pośliznęła się tak niefortunnie, że upadając uderzyła głową o skały. Upadek okazał się śmiertelny.
Pierwsza pomoc w przypadku porażenia piorunem
W przypadku porażenia piorunem niezwłocznie należy wezwać pomoc medyczną, a zanim ratownicy przybędą, zabezpieczyć miejsce wypadku (dbaj przede wszystkim o bezpieczeństwo swoje i osób, którym nic się nie stało!), ogrzać poszkodowanego (nakryć kurtką, śpiworem lub folią NRC), ułożyć w pozycji bezpiecznej i poczekać na wznowienie akcji serca – najczęściej wraca sama, w kilkanaście sekund po porażeniu prądem. Jeżeli akcja serca zostanie zatrzymana, trzeba przeprowadzić reanimację i spróbować ją przywrócić, wykonując resuscytację krążeniowo-oddechową do czasu przekazania poszkodowanego w ręce służby medycznej.
WAŻNE! Osobę porażoną piorunem można dotykać, nie porazi Cię prądem! Poszkodowany porażony piorunem może Cię nie widzieć i nie słyszeć na skutek uszkodzenia oczu i bębenków słuchowych.
Wbrew przesądom, telefon komórkowy nie ściąga piorunów, choć lepiej unikać rozmawiania przez niego podczas burzy. Warto dobrze zabezpieczyć go przed deszczem (na przykład wkładając go do foliowego woreczka), aby w razie konieczności wezwania pomocy można było z niego bez problemu skorzystać.
Numer alarmowy do GOPR/TOPR to 601 100 300 lub 985.
Przewodnik obserwatora burz
Dzięki uprzejmości Sieci Obserwatorów Burz, mam dla Was 5 egzemplarzy „Przewodnika obserwatora burz”, które pomogą Wam rozpoznawać dwa rodzaje burz, ich cechy charakterystyczne, umiejscowienie i kolejność występowania zagrożeń takich jak silny wiatr, opady gradu czy trąby powietrzne, dzięki czemu dowiecie się również, jak się przed nimi chronić. Przewodniki trafią do pierwszych 5 osób, które w komentarzach poniżej napiszą, że takowych potrzebują.
var metaslider_2935 = function($) {
$('#metaslider_2935').nivoSlider({
boxCols:7,
boxRows:5,
pauseTime:3000,
effect:"fade",
controlNav:true,
directionNav:true,
pauseOnHover:true,
animSpeed:600,
prevText:"<",
nextText:">",
slices:15,
manualAdvance:false
});
};
var timer_metaslider_2935 = function() {
var slider = !window.jQuery ? window.setTimeout(timer_metaslider_2935, 100) : !jQuery.isReady ? window.setTimeout(timer_metaslider_2935, 1) : metaslider_2935(window.jQuery);
};
timer_metaslider_2935();
Opracowano na podstawie: Andrzej Matuszczyk, „Wypadki przewodnickie w górach”, materiały TOPR
Post Poradnik: Jak chronić się przed burzami w górach? pojawił się poraz pierwszy w WITH LOVE.
